De in ons land goedgekeurde waterprojecten voor Horizon 2020 waren goed voor een retourpercentage van 3,5% van de beschikbare middelen in de EU. Concreet gaat het om 97 deelnames met een totaal toegekend budget van 28,5 miljoen euro op een Europees totaal van 813,2 miljoen euro.*

Dat ons land beter kan doen bewijzen de cijfers van Nederland dat in de rangschikking op de vierde plaats staat met  71,2 miljoen euro toegekend budget – 8,8% retourpercentage. En toch stelt men zich in Nederland de vraag “Hoe kan beter ingespeeld worden op de koers en richting van Europees onderzoek op het gebied van klimaatadaptaie en waterkennis?”  Hier vallen ook lessen uit te trekken voor Vlaanderen.

Grote mondiale vraagstukken

De Nederlandse watersector vreest namelijk de boot te gaan missen bij de verdeling van gelden uit Europese onderzoeksfondsen. De systematiek van de fondsen verandert structureel en daar moet optimaal worden ingespeeld. “In vergelijking met vroegere programma’s zijn de budgetten nu weliswaar groter,” stelt Clingendael, “maar is er minder directe financiering van fundamenteel onderzoek en meer aandacht voor de grote mondiale vraagstukken zoals klimaatadaptatie en circulaire economie. Waterkennis is hiervoor absoluut noodzakelijk, maar pure waterkennis is niet meer het vertrekpunt van de programma’s. Het is een integraal onderdeel van brede onderzoeksvragen.”

Meer lobby-rendement
Dirk Van der Stede (CEO Vlakwa): “De studie stelt terecht dat met de toekomstige Europese onderzoeksprogrammering een nog grotere ‘impact’zal worden nagestreefd op beleid en op de leefwereld van Europese burgers. Water zal vermoedelijk een onderdeel zijn van zogenaamde langjarige ‘missies’, zoals’, ‘Plastics Free Europe’ of ‘Europe circular’. Er moet meer oog zijn voor deze omslag en men dient zich meer horizontaal te organiseren. Voor de waterproblematiek dient meer aansluiting gezocht te worden met landbouw, chemie en energie. Bovendien moet meer ingespeeld worden op watergerelateerde vraagstukken in Europa.
Ook de impact van de lobby kan verhoogd worden door een gecoördineerde Vlaamse inbreng en een probleembenadering met meer oog voor politieke en bestuurlijke dimensies (dus minder technisch).”

Aanbevelingen voor Vlaanderen
Uit de aanbevelingen hoe de EU-programma’s efficiënter kunnen benut worden, haalden we ook een aantal adviezen voor de Vlaamse betrokken organisaties

De studie van Clingendael formuleert een aantal aanbevelingen over hoe de EU-programma’s efficiënter te benutten. Voor onze regio vallen daar een aantal adviezen uit te halen: 

• Meer aandacht voor de maatschappelijke uitdagingen of missies 
• Strategisch inzicht verwerven in de toekomst van de Europese (water)onderzoeksagenda en een analyse van het Europese krachtenveld, wat cruciaal is
•  Borging van strategische en specialistische kennis op het gebied van water- en klimaatadaptatievraagstukken (met focus op wat in Vlaanderen speelt
•  Internationale profilering is belangrijk Laten zien hoe Vlaamse kennis kan ingezet worden om de Europese bijdrage aan de internationale afspraken als het Klimaatakkoord van Parijs en de Sustainable Development Goals (SDGs)
•  Politieke steun om in te zetten op bepaalde inhoudelijke speerpunten voor onderzoek waarbij waterkennis ingebracht wordt met strategische inzet van (politieke) vertegenwoordigers
•  Betrokkenheid bij de agenda-setting en bij het bepalen van de ‘prioriteiten’ van de European Innovation Partnerships (EIP’s), European Technology Platforms (ETP’s) die overgenomen worden in de Europese onderzoekscalls alsook de programmacomités met vertegenwoordigers van de lidstaten
•  Bedrijven clusteren en onderzoeksvoorstellen coördineren

Binnen deze context en in overeenstemming met de Visienota 2050 van de Vlaamse Regering ( goedgekeurd door het Vlaams parlement) werken onderzoekers, ondernemers en overheid daarom samen in het Vlaams Kenniscentrum Water om tot een ‘Robuust Watersysteem’ te komen.

Vragen of suggesties voor praktische overall-aanpak? Contacteer Dirk Van der Stede
Voorstellen voor grensoverschrijdende projecten: contacteer Charlotte Boeckaert, Dirk Halet of Bastiaan Notebaert

*Het volledige Clingendael-rapport vind je hier.