“We hebben de voorbije jaren heel wat bewustzijn gecreëerd; nu gaan we tonen dat het meer dan louter theorie is.” – Dirk Fransaer, VITO

Het was Dirk Fransaer, gedelegeerd bestuurder van VITO, die de conferentie op 20 november officieel mocht openen. Dat deed hij meteen met een belofte: G-STIC zou aantonen dat het bereiken van de SDGs niet alleen een absolute noodzakelijkheid is, maar dat er ook voldoende technologieën voorhanden zijn om de vooropgestelde doelen daadwerkelijk te realiseren. Dat beaamde ook Leena Srivastava, adjunct directeur-generaal voor wetenschap aan het Internationaal Institute for Applied Systems Analysis. Volgens haar kunnen bestaande technologieën ruim 70% van de oplossingen bieden die we nodig hebben.

Cruciaal is echter dat die technologieën hun waarde dan ook op grote schaal moeten kunnen bewijzen. In de watersector liggen kansen om dat te demonstreren echter niet zomaar voor het grijpen, stelde ARCOWA-directeur Ger Bergkamp vast, waardoor bestaande technologieën niet altijd hun weg naar de markt vinden. Onder meer in het kamp van de zogeheten nature based solutions blijkt de zoektocht naar sterke, grootschalige demonstraties, meetbare resultaten en eventuele standaarden nog volop aan de gang, al zijn er ook domeinen waar het pad ondertussen wel open ligt, getuige de presentaties van Alexis de Kerckhove (Xylem) en Jippe Hoogeveen (Aquastat) over diverse digitale toepassingen in de watersector.

“We hebben nog 30 jaar de tijd om iets te realiseren waarover we al 50 jaar spreken.” – Marco van der Ree, GRI

Wellicht nog een reden waarom nature based solutions hun weg naar de markt niet altijd even gemakkelijk vinden: hun effecten worden pas op lange termijn zichtbaar. Dat terwijl de roep naar oplossingen die snel het verschil kunnen maken in alle domeinen erg luid klinkt. Om diezelfde reden leken de meeste sprekers het erover eens dat het waardevoller is om ons te richten op het optimaliseren en vermarkten van bestaande technologieën, dan op de ontwikkeling van nieuwe.

Snelle oplossingen mogen echter nooit ondoordacht zijn. Onder meer Jippe Hoogeveen waarschuwde voor de soms onvoorziene effecten van een nieuwe technologie. Als voorbeeld vermeldde hij hoe het oppompen van water met behulp van zonnepanelen in Afrika oorspronkelijk heel wat nieuwe mogelijkheden schiep, maar uiteindelijk ook een desastreus effect had op het grondwaterpeil.

“We moeten voorbij het initiële probleem durven kijken, en ingrijpen op het niveau van de onderliggende systemen en de mentale modellen die het sturen.” – Dirk Halet, Vlakwa/VITO

Volgens Dirk Halet is het net daarom van essentieel belang om voorbij het direct zichtbare te kijken en op zoek te gaan naar systemische oplossingen. Elk probleem is immers deel van een onderliggend systeem, waarin soms heel diverse zaken elkaar beïnvloeden. Water staat niet alleen in een sterke relatie met energie, maar ook met mobiliteit, de voedingsindustrie … Enkel door inzicht te krijgen in de achterliggende relaties en de mentale modellen die ze informeren, kunnen oplossingen aangeboden worden die de kern van de zaak aanpakken. Heel vaak, zo stelde Halet bovendien, zijn die oplossingen een pak eenvoudiger, mét duurzamere effecten.

Beschouw opnieuw de nature based solutions. “In veel gevallen zijn zij de meest betaalbare en langetermijnoplossing”, benadrukte wetenschappelijk onderzoeker Mehdi Ahmadi (SINTEF). Gezien hun oorsprong dragen zij doorgaans immers bij op verschillende vlakken en niveaus tegelijk bij. Al was er ook het besef dat een combinatie met andere, directere oplossingen op dit moment aan de orde is.

“Digitalisering ligt aan de basis van de paradigmashift richting duurzame ontwikkeling.” – Alexis de Kerckhove, Xylem

Data en digitalisering werden in alle sectoren aangehaald als cruciale en noodzakelijk factoren in het realiseren van de SDGs, al sprak de Kerckhove hier uiteraard specifiek over digital water. Door bijvoorbeeld de service en efficiëntie van watermaatschappijen te verbeteren, bieden oplossingen zoals digitale monitoring en lekdetectie in waterdistributiesystemen, digitale metering … volgens hem dé uitgelezen kans om heel wat huidige waterproblematieken aan te pakken.

Echter, ook digitalisering stelt nieuwe uitdagingen en vragen. De Kerckhove zelf merkt bijvoorbeeld dat er nog heel wat misvattingen leven rond privacy en open data, terwijl Simon Hodson (CODATA) aangeeft dat er doorgaans veel meer tijd kruipt in het zoeken, verzamelen en voorbereiden van data voor analyse dan in de analyse zelf. Daarnaast rijst meermaals de vraag of deze digitale technologieën ook inwoners van ontwikkelingslanden bereiken.

“Een technologie moet voor iedereen verstaanbaar zijn. De rol van communicatie mag niet onderschat worden.” – Human Shojaee, Sustainary.org

Willen we dat technologieën zich wijd verspreiden, dan is volgens Human Shojaee ook goede communicatie een essentiële voorwaarde. Wie iets niet begrijpt, zal immers niet meteen geneigd zijn er gebruik van te maken. En dat geldt in elke fase en op alle niveaus. Niet alleen consumenten en eindgebruikers moeten goed geïnformeerd worden, maar ook in de ontwikkeling en vermarkting van bepaalde technologieën is communicatie vaak een sleutel tot succes. Een van de belangrijkste vragen blijft vandaag dan ook hoe verschillende stakeholders elkaars taal kunnen leren spreken. 

G-STIC – de Global Sustainable Technology & Innovation Conference – is een organisatie van VITO, in samenwerking met ACTS, Fiocruz, GIEC, IITD en TERI. Meer informatie vindt u op gstic.org

Foto’s © Nicolas Herbots